ایران چه واکنشی به تغییر سیاست بایدن در قبال یمن نشان می دهد؟

به گزارش راهبرد معاصر؛ در 4 فوریه، پرزیدنت جو بایدن در اظهاراتی، پایان حمایت و پشتیبانی ایالات متحده از عملیات نظامی تهاجمی ائتلاف به رهبری عربستان سعودی علیه یمن را اعلام نمود. این تصمیم باعث ایجاد خوش بینی در مورد بازگشت آمریکا به مذاکرات در مورد برجام شد. ایران به جای تعامل با ایالات متحده، از حملات گروه حوثی به ماریب حمایت و اقدامات دیپلماتیک خود را در یمن افزایش داده است. این اقدامات نشانگر این است که از یک سو ایران نسبت به اهداف آمریکا در یمن شک و تردید دارد و از سوی دیگر خواهان این است که خود را به عنوان ذی نفع اصلی در آینده سیاسی یمن نشان دهد.

واکنش ایران به رویکرد بایدن در قبال یمن
«سعید خطیب زاده» سخنگوی وزارت امور خارجه ایران در واکنش به اقدام دولت بایدن در یمن اظهار داشت: « توقف حمایت از ائتلاف سعودی اگر یک مانور سیاسی نباشد می تواند گامی در جهت اصلاح اشتباهات گذشته باشد». رسانه های ایرانی، در مورد قطع حمایت و پشتیبانی بایدن از ائتلاف تحت رهبری عربستان ، دیدگاه و نقطه نظرات متعددی ارائه کرده اند. برای نمونه مشرق نیوز در مقاله ای دلیل تغییر رویکرد بایدن در قبال یمن را گسترش اهرم قدرت و نفوذ بر محمد بن سلمان در همکاری ایالات متحده و عربستان سعودی دانسته است.

تهاجم ماریب
ساموئل رامانی در این یادداشت معتقد است که ایران با استفاده از تغییر رویکرد دولت بایدن در قبال یمن و افزایش اهرم قدرت و چانه زنی دیپلماتیک خود در آینده این کشور، گروه های انصارالله (حوثی ها) را تشویق می کند تا حملات خود را به استان ماریب در شمال یمن افزایش دهند. (ادعایی) از آن جا که مداخله نظامی ایران در یمن تحت پوشش انکارپذیری قابل قبول عمل می کند، نقش دقیق تهران در حمله به ماریب همچنان نامشخص است. اما رسانه های ایرانی از کارزار نظامی حوثی ها حمایت و پشتیبانی کرده اند. برای نمونه خبرگزاری مهر، حمله ماریب را نبرد علیه « مزدوران سعودی و تروریست تکفیری» توصیف نمود. خبرگزاری ایرنا بر حمایت از داعش توسط ائتلاف تحت رهبری عربستان در ماریب تاکید کرد. خبرگزاری ایرنا همچنین تاکید کرد که عربستان سعودی برای جلوگیری از آزادسازی ماریب، تروریست هایی را از جنوب یمن به استان ماریب گسیل کرده است.

تعامل دیپلماتیک تهران
همزمان با حمله ماریب، ایران مشارکت دیپلماتیک خود را در یمن گسترش داده است. بلندپروازی های سیاسی ایران در بحران یمن با انتصاب «حسن ایرلو» به عنوان سفیر ایران در صنعا (اکتبر 2020) نشان داده شد. این انتصاب نشاگر تمایل ایران برای مشروعیت بخشی به حاکمیت انصارالله بر شمال یمن است که از این طریق می تواند در نزدیکی مرزهای عربستان سعودی به نفوذ سیاسی گسترده ای دست یابد.

حتی مهمتر از آن ، نقش دیپلماتیک ایران در یمن به این کشور اجازه می دهد تا از سوی قدرت های بزرگ و سازمان ملل متحد به عنوان یک بازیگر سازنده، به رسمیت شناخته شود که می تواند در تصمیم گیری برای آینده یمن در میز مذاکرات حضور داشته باشد. اگرچه تهران در آگوست سال 2019 میزبان مذاکرات بین حوثی ها و قدرت های اروپایی (انگلیس ، فرانسه ، آلمان و ایتالیا) بود ، اما ایران تا همین اواخر تعامل با روسیه را راهی برای اهرم فشار و قدرت دیپلماتیک می دانست. درگذشت علی عبدالله صالح در دسامبر سال 2017 باعث ایجاد شکاف روسیه و ایران بر یمن شد ، زیرا مسکو پس از ترور صالح، "رادیکال شدن" حوثی ها را محکوم کرد و تهران مرگ صالح را پیروزی حوثی ها دانست. تهران همچنین تعامل خود را با سازمان ملل در مورد پایان دادن به جنگ یمن گسترش داده است. در 7 فوریه ، مارتین گریفیتس ، فرستاده ویژه سازمان ملل در یمن برای اولین بار به عنوان رسمی به تهران سفر كرد و در مورد پایان دادن به جنگ داخلی یمن با جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران دیدارهایی انجام داد.

ایران همچنین برای شناسایی دولت حوثی های یمن در سازمان ملل متحد به لابی گری اقدام کرده است. در تاریخ 2 مارس، اسماعیل بقایی نماینده دائمی ایران در سازمان ملل خواستار پایان صادرات تسلیحات به ائتلاف تحت رهبری سعودی شد.علاوه بر این، ایران از سازمان ملل متحد درخواست کرده تا برای گفتگوهای منطقه ای در زمینه خاتمه بخشی به جنگ یمن؛ طرح امنیت جمعی ابتکار صلح هرمز را مورد بررسی قرار دهد. ایران ممکن است گفتگو با عربستان سعودی در بحران یمن را دروازه ای برای گفتگو در سایر زمینه های اختلاف برانگیز مانند عراق، سوریه و لبنان و گامی به سوی کاهش تشدید تنش با عربستان در نظر بگیرد.

آینده پیش رو به رغم توقف حمایت ایالات متحده از مداخله نظامی عربستان سعودی در یمن و حذف حوثی ها از فهرست سازمان تروریست خارجی، اما گفتگوی ایالات متحده و ایران در حوزه یمن همچنان عملی نشده است. با وجود تصمیم ایالات متحده در تاریخ 2 مارس برای تحریم دو مقام حوثی در مورد حملات موشکی به عربستان سعودی و تشدید خطوط تهاجمی ماریب، دولت بایدن امیدوار است که همکاری در یمن بتواند به احیای مذاکرات برجام کمک کند. با تداوم این بن بست، ایران همچنان از ترکیب قدرت نرم و سخت خود در یمن برای مقابله با نفوذ عربستان سعودی و امارات متحده عربی استفاده می کند.